امام رضا(ع) و تربیت فرزند

تربیت عبارت است از شکوفا سازى استعدادها و جهت دهى آن به سوى کمال مطلوب.

تربیت ضرورى‏ترین نیاز انسان در زندگى است. انسان بدون تربیت صحیح ره به جایى نمى‏برد، نه از باغ زندگى خویش میوه شیرین ‏مى‏چیند و نه کام انسانهاى دیگر را از ثمرات درخت وجود خود شیرین مى‏کند؛ و بالاتر آنکه نه به درک معناى انسانیت نایل مى‏آید و نه به فتح قله‏هاى‏رفیع انسانیت دست مى‏یازد. بدین جهت تربیت عالیترین هدف پیامبران و اساسى‏ترین‏پیام کتب و اولین و ضرورى‏ترین وظیفه والدین است.

سیره تربیتى امام رضا(علیه السلام)، با توجه به سفر آن حضرت به خراسان و دورى از کانون ‏خانواده و نیز تک فرزندى چنانکه برخى از بزرگان قایلند بسیار قابل ‏توجه است؛ چرا که تربیت فرزند یگانه آن هم از راه دور شیوه‏اى خاص مى‏طلبد.

1- تدریجى بودن تربیت

عادات بد غذایی از نگاه امام رضا علیه السلام

 

توجه به امر تغذیه و پیروی از یک الگوی مطلوب غذایی و داشتن برنامه در طریقه مصرف مواد غذایی از اهمیت بسیار بالایی در حفظ سلامت بدن و طول عمر برخوردار است. از این رو برای سالم ماندن و خوب زندگى کردن باید برخی عادات غذایی نامطلوب را در غذارسانی به بدن کنار بگذاریم تا بدنی سالم و طول عمر بیشتری داشته باشیم. امام رضا علیه السلام در این زمینه می فرماید : فالجسد بهذه المنزلة و بالتدبیر فی الا غذیة و الا شربة یصلح و یصح و تزکو العافیة فیه؛ پس بدن به منزلت یک قطعه زمین است و با تدبیر عاقلانه ای که در خوراک و نوشاب بکار می رود صحیح و سالم می ماند و نیروی سلامتی در

احادیثی از حضرت رضا در مورد سیره زندگی

۱) أحسـن الظّن بالله فانّ مَن حسـن ظنّه بالله کان عنـد ظنّه وَ مَن رَضى باْلقَلیل مِنَ الرّزق قُبلَ مِنه الیَسیر مِن العمل وَ مَن رَضى بالیَسیر مِن الحلال خفّت مؤونته و نعم اهلهوَ بصّره الله دار الدّنـیا وَ دَواءهـا وَ أخـرَجه منها سـالِماً إلى دارالسّلام [تحف العقول، ص 449]به خداوند خوشبین باش، زیرا هر که به خدا خوشبین باشد، خدا با گمان خـوش او همراه است و هر که به رزق و روزى اندک خشنود باشد، خـداوند به کردار اندک او خشنود باشد و هر که به اندک از روزى حلال خشنود باشـد، بارش سبک و خانـواده اش در نعمت باشد و خـداوند او را به دنیا و دوایـش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت می رساند.

۲) التّودُّد الىَ النّاس نصفُ العَقل [تحف العقول، ص 443]دوستى با مردم، نیمى از عقل و خرد ورزی است.

۳) الـمستتر بـالـْحسنه یـَعـدلُ سبعین حسنة وَ الْمذیع بالسّیئة مَخذُول - وَ المُستتر بالسّیئَة مغفوُر لَه [اصول کافى، ج 4، ص 160]پنهان کننده کار نیک (پاداشش) برابر هفتاد حسنه است و آشکار کننده کار بد سـر افکنـده است و پنهان کننـده کـار بـد آمـرزیـده است.

۴) إنّ شـرّ النـّاس مـَن مَنع رفـدَه وَ أکل وحـدَه وَ جلـدَ عبـدَه [تحف العقول، ص 448]به راستـى که بـدترین مردم کسى است ک یارىاش را (از مردم) باز دارد و تنها بخورد و افراد تحت امرش را بزند. 

رفع استرس و علاقه به شادی از منظر امام رضا

 

قرآن کریم و پس از آن اهل بیت (علیهم السلام) دستورالعمل‎های مادی و معنوی زیادی برای جلوگیری از بروز مشکلات روانی در فرد ارائه کرده‌اند. در آموزه‎های قرآنی و تعالیم سازنده اهل بیت علیهم السلام روشهای متعددی برای برون رفت از افسردگی و کاهش استرس‌های روزمره که دامنگیر انسان می‌شود پیشنهاد شده است.

 
در این آموزه‌های نورانی از ایمان، یاد خدا، توکل، تقوی و پرهیزگاری، توبه، انس با قرآن، امید به رحمت الهی، صبر و دعا، عبادت و عفت و پاکدامنی به عنوان راههای کاهش استرس و رسیدن به آرامش یاد شده است.
 
در همین زمینه امام رضا علیه السلام هم برای رسیدن به نشاط و آرامش معنوی می‌فرماید: لیس شیء من الاعمال عندالله عزوجل بعد الفرائض افضل من ادخال السرور علی المومن؛ بعد از انجام واجبات، کاری بهتر از ایجاد خوشحالی برای مومن، نزد خداوند بزرگ نیست. (۱).
  

نقش امام رضا (ع)در فرهنگ و تمدن تشیع و ایران

 

از میان تحولات تاریخ تشیع، بدون شک سفر امام رضا۷به ایران از مهم ترین و سرنوشت ساز ترین حوادث محسوب می شود. این سفر، تحولات عمیق و بی بدیلی در فرهنگ ایرانی به وجود آورد. گرایش مردم ایران به تشیع، تعمیق علوم و معارف شیعی میان ایرانیان، رواج فرهنگ علوی و همچنین تثبیت هنر اسلامی در جهت تکمیل و بازسازی مقبره رضوی از مهم ترین دستاوردهای این سفر است که در نهایت به نهادینه شدن فرهنگ علوی میان ایرانیان منجر شد. مقاله حاضر به دنبال اثبات این فرضیه است که سفر تاریخی امام رضا۷به ایران از جهات گوناگونی از قبیل گرایش مردم به تشیع،  

آقای خوبم (دل نوشته)

 

وارد حریم امنتان که می شوم آقا دلم آرام می گیرد انگار اینجا هوا جور دیگریست .انگار اینجا بوی محبت می دهد بوی صفابوی عشق .پرستوی دلم بر رواقهایتان جا می گیرد و همه غصه ها یکبار از دلم پر می کشد انگار که اینجا فقط حضور شماست که همه جا را پر کرده است کاش آقا ضامن من هم می شدید کاش آقا ضمانت مرا هم می کردید که اینطور پریشان نباشم آقا به آهو هم حسودیم می شود انگار آقا آهو هم از ما عزیز تر است  

از فرسنگ ها فاصله دلتنگ می شوم                         وقتی که قلبم از شوق لبریز می شود 

تغذیه از نظر امام رضا(ع)

 

به اندازه غذا بخورید!در آموزه های پزشکی اسلامی معده و گوارش از اهمیت بالایی برخوردار است و پیامبر گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آن را منشا همه دردها و بیماریها دانسته اند. آن حضرت می فرمایند: «الْمَعِدَهُ بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْیَهُ رَاْسُ کُلِّ دَوَاء: معده خانه همه دردهاست و پرهیز، سرسلسله همه داروها.» (1)
امام رضا علیه السلام هم خوب کار کردن معده و دستگاه گوارش را با نحوه غذا خوردن در ارتباط مستقیم می دانند و می فرمایند: هر کس غذای افزون از اندازه بخورد ، این غذا او را سودی نمی رساند و هر کس به اندازه بردارد، این غذا او را تغذیه می کند و سود می رساند .آب نیز چنین است. روش پسندیده برای تو ،آن است که از هر یک از انواع غذا در فصل ویژه آن بهره بگیری. در حالی که هنوز مقداری میل داری ، از غذا دست بکش ،چرا که این کار، به خواست خداوند، برای بدن سلامت آورتر ، برای عقل ذکاوت بخش تر و برای خود انسان مایه سبکی افزون تر است.(2)

شیوه مواجهه امام رضا علیه السلام با مردم

 

برخی از افراد به محض آنکه به پست و سمتی دست می یابند از نحوه نگاهشان تا نوع کلامشان و رفتارشان با زیردستان بلافاصله تغییر می یابد و خود را برتر از دیگران می بیننداین  رفتار متکبرانه که نشان از کم ظرفیتی این افراد دارد در موارد بسیاری با توهین و تهمت وافترا به افراد پایین دست همراه است و حاصلی جز بدنام کردن خویش به خاطر ریاستی کوتاه ندارد.
شایسته است همه ما به ویژه آنها که در سمت و پستی مشغول فعالیتند شیوه تربیتی امام رضا علیه السلام را که مبتنی بر آموزهای قرآنی می باشد سرلوحه کار خویش قرار دهیم.

 از ابراهیم بن عباس مروى است که گفت: من هرگز حضرت ابى الحسن الرضا (ع) را ندیدم که
در تکلم کردن به کسى ستم کند و بد بگوید
و ندیدم سخن کسى را قطع کند بلکه صبر میکرد تا او از سخن گفتن فارغ می شد بعد از آن تکلم می فرمود
و ندیدم کسى حاجت خواهد و مقدور آن بزرگوار باشد و رد کند حاجت او را
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و پاى مبارک خود را دراز کند
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و تکیه بر چیزى کند
و هرگز ندیدم که یکى از غلامان و مملوکهاى خود را دشنام دهد
و هرگز ندیدم که آب دهان بیندازد
و هرگز ندیدم که در خندیدن قهقهه کند بلکه خندیدن او به تبسم بود
و چون خلوت میشد و خوان طعام از براى او حاضر میکردند جمیع غلامان و مملوکهاى خود را بر خوان طعام مى‏نشانید حتى دربان و مهتر را
عیون أخبار الرضا علیه السلام / ترجمه آقا نجفى، ج‏2، ص: ۴۲۷

دیدگاه امام رضا درباره شادی

 

هر انسانی به تفریح نیاز دارد و طبیعتا اگر شادی از مرز افراط فراتر نرود و انسان را مرتکب حرام ننماید زندگی را برای انسان لذت بخش خواهد نمود .

امام رضا علیه السلام در گفتاری با اشاره به جایگاه تفریح می فرمایند:

از لذایذ دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید و تمنیات دل را از راههای مشروع بر آورید.تفریح و سرگرمی های لذت بخش ،شما را در اداره زندگی یاری می کند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد

ایشان در بخشی دیگر توصیه می کنند شبانه روز را به چهار قسمت تقسیم کنید:

ساعتی برای مناجات با خدا

ساعتی برای کار  وزندگانی

ساعتی بررای معاشرت با برادران و معتمدان که عیب های شما را به شما بفهمانند و در درون با شما پاکدل باشند

و ساعتی هم که در آن برای لذت های غیر حرام خلوت کنید وبدین ساعت برای انجام دادن امور آن سه ساعت دیگر ،توانایی یابید

(فقه الرضا ص 337)

این لقب شایسته ی علی بن موسی الرضا (ع) است و بَس!

 

یکی از القاب بسیار شایسته ی امام رضا (ع)، عالم آل محمد می باشد، چنانچه تمام عالمان و دانشمندان آن عصر به این امر اعتراف داشته اند، اما متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم عده ای از افراد جاهل، غرض ورزانه به ایجاد شک در این باره می پردازند، از این رو شاید خالی از لطف نباشد تا تنها با ذکر پاره ای از روایات که در باب علم سرشار آن حضرت بیان شده است، به رسوا سازی عمل شنیع این گروه منحرف بپردازیم.
در باب علم و ارجحیت حضرت رضا (ع) اباصلت هروی نقل می کند: