فضیلت و برکات زیارت امام رضاعلیه السلام

از مهمترین نشانه های محبت و دوستی، میل و شوق دیدار دوست یا همان زیارت است، از آن رو که زیارت امری فطری و کمال خواهانه است به هر میزان که محبت فزونی یابد، عشق دیدار دوست نیز فزونی خواهد یافت. همانگونه که این شوق دیدار در زمان حیات محبوب وجود دارد، بعد از رحلت محبوب از این سرا نیز پایدار می ماند. لذا در اسلام، به زیارت قبور پیشوایان معصوم : که واسطه ی فیض هستند اهتمام ویژه ای شده است.

معرفتنامه ی زیارت

گرچه هیچ شأن و حقیقتی به عظمت توحید و یکتاپرستی نیست اما آنچه راه وصول به این حقیقت را تأمین می کند، ارتباط با رسول خدا (ص) و عترت آن حضرت است و زیارت راهی برای این ارتباط است. باتوجه به متون دینی و زیارت نامه ها که درحقیقت، نوعی معرفت نامه است، چندین نکته قابل استفاده و ارائه است.

1 - زائر بودن، مقام و منزلتی است که توفیق م یخواهد و این توفیق نصیب هر کسی نم یشود، و لذا باید عاجزانه آن را از خدا خواست تا آن را روزی کند چراکه خواسته ی عاشق، توفیق زیارت معشوق و محبوب است  :

اللهم ارزقنا زیارت بیتک و زیاره قبر نبیک.

2 -زیارت ارتباطی زنده و موثر است که از دو طرف زنده ایجاد م یشود هرچند که در ظاهر، مزور در دل خاک خفته باشد،فرازهای اذن دخول شاهد این رابطه است: اشهد انک تسمع کلامی و تری مقامی.

3 -در فرایند زیارت است که عهد و بیعت با محوریت توحید و امامت پیشوایان دین تجدید می گردد، این را از امام رضا(ع) بشنویم که فرمود:

إن لِکُلّ امامٍ عهداً فی عنق اولیائِه و شیعته و إنّ مِن تمامِ الوفاء بالعهد و حسن الأداء زیارة قبورهم؛

به راستی، برای هر امامی به گردن دوستان و پیروانش پیمانی است که از شرطهای وفا به این پیمان، زیارت قبور آنان است. ¹

4 -غیر از معرفت و محبت، عنصر دیگری نیز در زیارت نقش عمده ای دارد و آن قصد است، یعنی از همان آغاز، مقصد و مقصود زائر مشخص است، زائر غافل نیست بلکه برکار خود عالم است و بر قصدی که دارد عمد و یقین دارد، این همان است که در زیارت رضوی می خوانیم: قصدت حرمک و اتیت مشهدک.

5 -زیارت همراه معرفت دارای ارزشی بسیار است، در بیشتر روایات و متونِ زیارت، به عنصر معرفت اشاره شده است، عبارت «عارفا بحقک » گویای این نکته است که شناخت نقش اساسی در زیارت دارد.

6 -رسیدن به مقامات معنوی و کمالات ملکوتی، بدوندوستی اولیای الهی امکان پذیر نم یباشد و پذیرش اعمال هر مسلمان در گرو محبت و ولایت اهل بیت خواهد بود؛ به قول مولوی:

هر که خواهد همنشینی با خدا او نشیند در کنار اولیا

7 -هرچند حج و زیارت خانه ی خدا امری بسیار مهم است ولی قبولی همین امر مهم مشروط به داشتن ولایت و زیارت قبور پیامبر خدا  و امامان نور است، چنانکه امام علی می فرماید:

و اتموا بالقبور التی الزمکم الله حقَها و زیارتَها؛ ^۲

حج خود را با زیارت قبوری به اتمام برسانید که خداوند حق آنها و زیارت آن قبور را بر شما لازم کرده است.

8 - خداوند خطاب به حضرت آدم می فرماید:اهل بیت پیامبر بهترین مخلوقات من می باشند که به سبب وجود آنان به بندگان ثواب و عقاب داده می شود و باید در درگاه من به آنان توسل جست و هرگاه به تو ابتلائات دست دهد این وجودها را نزدم شفیع قرار ده و به وسیله ی آنان طلب حاجت نما و من سوگند یاد کرده ام هرکس ایشان را به درگاه من شفیع آورد و به وسیله ی آنان نیاز خود را مطرح سازد، درخواستش را اجابت کرده و شفاعت آنان را بپذیرم. ³

زیارت گرچه اصلی اخلاقی، عبادی، ارزشی و سیاسی است و در مکتب تشیع با شور و شکوه خاصی درخشیده و با منطق و استدلال همراه شده است، اما بیشتر از آن، عشق و اشتیاق زائر به زیارت شونده است که بیانگر رابطه دوستی و قلبی خاص است که به زیارت شونده دارد، این عشق است که همه هزینه ها و رنجهای سفر را آسان م یکند. از رهگذر همین عشق و محبت است که مجنون، در و دیوار خانه ی معشوق و محبوب خود را می بوسد.

فضیلت و برکات زیارت امام رضا (ع)

گرچه زیارت قبور مطهر تمام پیشوایان معصوم: امری عبادی بوده و به تقویت باورهای آدمی می انجامد ولی در این میان زیارت قبر مطهر امام رضا (ع) از ویژگی خاصی برخوردار بوده و آثار و برکات مخصوص به خود دارد که در این مجال برخی را یادآور می شویم.

فرق اسلامی مانند کیسانیه، زیدیه، اسماعیلیه، واقفیه و مانند آن، به امامت حضرت سیدالشهدا اقرار داشته و به زیارت آن حضرت می آیند، در حالی که تنها شیعیان اثنی عشر امامت پدرم را قبول داشته و به زیارت آن حضرت م یروند، این از آن رو است که اغلب انشعابات که در مذهب تشیع صورت گرفته است، انشعاباتی بوده است که پیش از پدرم رخ داده است.^۴

۱- برتری از زیارت امام حسین

 در آموزه های اسلامی، زیارت حضرت رضا (ع) افضل و برتر از زیارت سیدالشهدا  (ع) معرفی شده است. حضرت عبدالعظیم حسنى گفت: به امام جواد  عرض کردم: یابن رسول الله! مانده ام که الآن به زیارت قبر حضرت سیدالشهدا  مشرف شوم یا به زیارت قبر پدرتان نائل آیم؟ فرمود: زیارت پدرم افضل است .

2-برابری با حج

 مبرور سلیمان بن حمص گفت: از موسى بن جعفر(ع)شنیدم که فرمود: هر کس قبر فرزندم على(ع)را زیارت کند خداوند ثوابى معادل هفتاد حج مبرور به او عطا مى فرماید. با تعجب گفتم: هفتاد حج مبرور؟! فرمود: آرى .هفتاد هزار حج. ^۵

3 -برخورداری از ثواب

شهید حمزهًْ بن حمران از امام صادق  نقل مى کند که فرمود: هر کس نواده مرا در طوس خراسان با معرفت به حقش، زیارت کن اجر هفتاد شهید از شهدایى که در کنار رسول اکرم ⁶ پیکارکرده اند، به او داده مى شود. عرض کردم، فدایت شوم عرفان به حقش چگونه است؟ فرمود: علم انه امام مفترض طاعته غریب و شهید؛ بداند که او امام واجب الاطاعه و غریب و شهید است. ^۷

4 -حرام شدن آتش جهنم

عن عبدالعظیم الحسنى قال: سمعت ابا جعفر یقول: ما زار ابى احدٌ فأصابه اذى من مطر او برد او حر الا حرم جسده على النار؛

هیچ کس به زیارت پدرم نمى رود و گرفتار ناراحتى از قبیل باران، سرما و گرما شود مگر اینکه خداوند بدنش را بر آتش جهنم حرام مى کند.

5 - ورود به بهشت

على بن مهزیار گفت: به حضرت جوادگفتم: پاداش زائر پدرشما چیست؟ فرمود: الجنهًْ و الله؛ به خدا قسم بهشت.خود امام رضا (ع) نیز در این باره فرمود: الا فمن زارنى فى غربتى... حشر فى زمرتنا و جعل فى الدرجات من الجنة رفیقنا ؛ بدان که هر کس مرا در غربتم زیارت کند ... با ما محشور مى شود و در درجات عالى بهشت رفیق ما خواهد بود.^۸

6 -نجات از هولهای قیامت

امام رضا(ع) که در تلاش برای نجات زائر خویش است فرمود:من زارنى على بُعد دارى اتیتُه یوم القیامة فى ثلاث مواطن حتى اُخلِصه من اهوالها. اذا تطایرت الکتب یمینا و شمالا، عند الصراط و عندالمیزان؛

هر کس مرا در این فاصله دورى که دارم، زیارت کند، روز قیامتسه جا به دادش خواهم رسید و او را از شدت آن سه مورد نجات میدهم:

 1- هنگامى که نامه هاى اعمال به دست راست یا چپ داده مى شود 2-هنگام عبور از صراط و 3- هنگام سنجش اعمال.^۹

7 -برخورداری از شفاعت

روز قیامت روزی هول انگیز است و اهل محشر نیازمند یاری و شفاعت هستند و دست همه به سوی شفیعان روز قیامت بلنداست زیارت امام رضا عاملی برای برخورداری از شفاعت خاندان عصمت و طهارت است. حسین بن فضال از پدر خود نقل کرده است که گفت: از امام رضا (ع) شنیدم که فرمود:

ألا فَمَن زارنى فى غُربتى کنتُ أنا و آبائى شفعائَه یوم القیامة و مَن کُنّا شفعائَه نجى؛

بدانید که هر کس مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم روزقیامت شفیع او خواهیم بود، هرکس که ما او را شفاعت کنیمنجات مى یابد.^۱۰

8 -برآمدن حاجت

صقربن دلف گفت: از امام هادى(ع) شنیدم که فرمود:هر کس برآورده شدن حاجتش را از خدا بخواهد، باید غسل کند و به حرم امام رضا(ع) برود و در بالاى سر آن حضرت دو رکعت نماز گزارد و در قنوت آن هر آنچه که مشروع است از خدا بخواهد، خداى تعالى نیازش را برآورده خواهد ساخت. ^۱۱

^{پی نوشت ها:}

۱-محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 97 ، ص 117 .

2 -حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 12 ، 255 .

3-ابوعبدالله قرطبی، تفسیر جامع، ج 1، ص 148 .

۴- شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 256 .

۵ - شیخ صدوق، الأمالی، ص 182

۶- شیخ صدوق، الأمالی، ص 180 .

۷ - شیخ صدوق، الامالی، ص 752 .

۸ -شیخ صدوق، الامالی، ص 120 .

۹ -شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 285 .

۱۰ -شیخ صدوق، الأمالی، ص 709 .

۱۱ - شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 262 ؛ امالى صدوق، ص 588 .

منبع: مجله الکترونیکی ژرفای آفتاب؛ شماره 9 / رضا وطن دوست