چرا امام رضا(ع) «عالم آل محمد» لقب گرفت؟

اگر چه همه ائمه طاهرین علیهم السلام نور واحدند و خداوند متعال، آسمانها و زمین را به سبب وجود آنها خلق کرده است، اما هر کدام از آن بزرگواران در زمان و عصر خودشان ظهور و ویژگی‌ خاصی نشان دادند، ...

به طور مثال و به مناسبت ایام میلاد با برکت حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام، باید بگوییم به واسطه وجود مبارک آن حضرت در آن شرایط و اوضاع پس از حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام و جریان زندانی‌شدن پدر بزرگوارشان که جریان خاصّی پدید آمده بود و موضع و موقعیت شیعه ضعیف شده بود، همه آن ضعفها مبدّل به قوّت شد و مذهب دوباره تشیید شد. در زمان آن بزرگوار، ظهور علمی ایشان فوق العاده بود و به همین سبب ایشان را عالم آل محمد علیهم السلام لقب داده‌اند.

شما مباحثات آن حضرت را با سران ادیان و مذاهب دیگر ملاحظه کنید. مطالب و علومی که از ایشان صادر شده، همه برای احیای امر دین فوق العاده مؤثر واقع شده است.
آن حضرت از مدینه تا مرو هم که تشریف می‌آوردند، با حضور و وجود مبارکشان همه جا موج ولایت اهل بیت علیهم السلام ظهور پیدا می‌کرد، مردم متوجه به اهل بیت علیهم السلام می‌شدند و حقّانیت آن حضرات بر همه نمایان می‌شد.
در همین مسافرت امام رضا علیه السّلام به خراسان، بهترین فرصت پیش آمد تا علوم و معارف اسلام ـ که در نزد امامان، موجود بود و از مواریث نبوّت به شمار می‌رفت ـ منتشر شود و در دسترس علما و دانشمندان قرار گیرد.
عصر مأمون، سرآغاز آشنایی مسلمانان با اصطلاحات و مکتب‌های فلسفی بود که به واسطه ترجمه کتابهای فلسفی به زبان عربی، انجام شد و مأمون نیز از این برخورد استفاده نموده و شخصاً آن را ترویج و تشویق می‌کرد و در نتیجه نابسامانی‌های فکری و القای شبهات و اشکالها، در عقاید و مسایل اسلامی زیاد گردید؛ و از سوی دیگر، بحث ومناظره میان مسلمانان و علمای ادیان دیگر نیز توسعه یافت و مباحثات مذهبی رایج شد.
حضرت رضا علیه السّلام برای حفظ عقاید مسلمانان و ردّ هر گونه شبهه و شک و ایراد و نیز راهنمایی علما، مجاهدت‌های فراوانی فرمودند، و شخصاً با دانشمندان بزرگِ ادیانِ مختلف، مباحثه کرده و آنها را محکوم و مُجاب کردند؛ که صورت آن جلسات مباحثه و مناظره، در کتابهای تاریخ و حدیث، ثبت و ضبط گردید؛ و امروزه یکی از ذخایر مهمّ علمی در فنّ احتجاج و استدلال و اثبات عقاید محسوب می‌شود و همواره مورد استفاده علما و دانشمندان بوده و خواهد بود.
مشایخ علمای سنّت نیز به آن حضرت ارادت می‌ورزیدند و ایشان را یکی از اولیای بزرگ می‌شمردند و در مدح آن حضرت، اشعار و قصاید بسیاری سروده‌اند.غرض این‌که آثار و برکات وجود مبارک حضرت رضا علیه السلام و موقعیتی که برای ایشان فراهم شد، بیشتر از آن است که انسان توان تصوّر آن را داشته باشد.پس، سزاوار است که زمین ادب ببوسیم، و خداوند متعال را به نعمت ولایت آن حضرت و آبای طاهرین و ذرّیه بزرگوارش تا حضرت صاحب وقت ولیّ عصر و مالک امر مولانا المهدی ارواح العالمین له الفدا حمد و سپاس بگوییم.