اخلاق و کردار امام رضا علیه السلام

اخلاق و کردار امام رضا علیه السلام
ابراهیم بن عباس مى گوید: من هرگز ندیدم حضرت رضا(ع) به کسى ظلم کند یا سخن کسى را قطع نماید یا حاجت کسى را در صورت قدرت رد کند یا در مجلسى پاهاى خود را دراز کند یا به نشانه بى احترامى نسبت به کسى، تکیه دهد یا بنده‏ هاى خود را ناسزا گوید یا آب دهان خود را بیرون بریزد یا صدایش را به قهقهه بلند کند؛ بلکه خنده آن حضرت تبسّم بود.

وقتى براى آن حضرت سفره مى ‏انداختند، تمام بندگان و خدمتگزاران خود، حتى دربانان و چوپانها را در سر همان سفره مى‏ نشاند. خواب آن حضرت بسیار کم و بیدارى اش زیاد بود و بسیارى از شب ها تا به صبح نمى خوابید. 

سخنان گرانبها از امام رضا (علیهم السلام)

1. مؤمن‌ ، مؤمن‌ واقعى‌ نیست‌ ، مگر آن‌ که‌ سه‌ خصلت‌ در او باشد : سنتى‌ از پروردگارش‌ و سنتى‌ از پیامبرش‌ و سنتى‌ از امامش‌ . اما سنت‌ پروردگارش‌ ، پوشاندن‌ راز خود است‌ ، اما سنت‌ پیغمبرش‌ ، مدارا و نرم‌ رفتارى‌ با مردم‌ است‌ ، اما سنت‌ امامش‌ صبر کردن‌ در زمان‌ تنگدستى‌ و پریشان‌ حالى‌ است‌
(اصول‌ کافى‌ ، ج‌ 3 ، ص‌ 339)
2.  پنهان‌ کننده‌ کار نیک‌ ( پاداشش‌ ) برابر هفتاد حسنه‌ است‌ و آشکار کننده‌کار بد سرافکنده‌ است‌ ، و پنهان‌ کننده‌ کار بد آمرزیده‌ است‌
(اصول‌ کافى‌ ، ج‌ 4 ، ص‌ 160)
3.  از اخلاق‌ پیامبران‌ ، نظافت‌ و پاکیزگى‌ است‌
(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 466)
4.  امین‌ به‌ تو خیانت‌ نکرده‌ ( و نمى‌کند ) و لیکن‌ ( تو ) خائن‌ را امین‌ تصورنمودى‌
(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 466)
5.  برادر بزرگتر به‌ منزله‌ پدر است‌ 

نظر امام رضا علیه السلام در مورد نحوه لباس پوشیدن

 

یکی از مواردی که می تواند برای ما به عنوان الگو و معیار پوشش قرار گیرد رفتا و سیره ائمه طاهرین علیهم السلام می باشد

از جمله در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است:

 پدرم می گفت:"نظر شما درباره ی لباس زیبا چیست؟" گفتم :" در اخبار رسیده که حس(ع) لباس های زیبا می پوشید وجعفر بن محمد (ع) لباس های تازه می خرید و در اب فرو می برد و به من می گفت تو هم بپوش و خود را نو کن ؛ زیرا علی بن حسین (ع) جبه های خز را پانصد درهم می خرید و در بر می کرد و مطرف خز را پنجاه درهم می خرید و زمستان می پوشید و بعد ان را می فروخت و به فقرا انفاق می نمود و می فرمود :" من حرم زینة الله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق" ⁽¹⁾

با دقت در این روایت باید توجه کرد که مسلمان با انتخاب لباس خوب و مناسب ساده زیست باشد.

در ادامه همچنین آمده است:
یاسر خادم گوید که حضرت رضا فرمودند :"برای خود یک جبه خزبخرید و اگر خواستید پارچه های نقش دار تهیه کنید ." عرض کردم :"هر پارچه ی نقش داری را بخرم ؟" ایشان فرمود :" مگر پارچه ی نقش دار چیست ؟" گفتم :" پارچه های نقش داری که در ان پنبه نباشد ، می گویند حرام است." وی فرمود :" تو از ان پارچه هایی بپوش که در ان پنبه نباشد
(کافی ج 6 ص 452/سبک زندگی ص75)

شادی و نشاط از منظر امام رضا(ع)

 

حضرت امام رضا علیه السلام فرموده است: از لذایذ  دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید وتمنیات دل را از راههای مشروع برآورید ، مراقبت کنید در این کار بمردانگی وشرافتتان آسیب نرسد ودچار اسراف وتندروی نشوید . تفریح وسرگرمیهای لذت بخش شما را در اداره زندگی یاری میکند وبا کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد.
   حضرت امام رضا علیه السلام فرموده است :کوشش کنید اوقات روز شما چهار ساعت باشد .ساعتی برای عبادت وخلوص با خدا ،ساعتی برای تامین معاش ،ساعتی برای آمیزش ومصاحبت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیوبتان آگا می سازند و در باطن نسبت به شما خلوص وصفا دارند وساعتی را به تفریحات ولذائذ خود اختصاص دهید واز مسرّت ونشاط ساعت تفریح نیروی انجام وظائف ساعات دیگر را تأمین نمائید.
منبع:بحار17 ،صفحه208

چرا امام رضا(ع) به امام رئوف شهرت یافتند

بیش از هر چیز مهربانی در سیره امام رضا(ع) متبلور است، گویی ایشان پیامبر معاصر عباسیان است، یعنی تمامی رفتارهایی که در پیامبر اکرم(ص) دیده می‌شد در ایشان بود از این رو به امام رئوف شهره شدند.

 بی تردید سیره ائمه معصوم (ع) بهترین نقشه راه در مسیر دستیابی به سبک صحیح زندگی و رسیدن به سعادتی است که خداوند وعده داده است چراکه ائمه (ع) نسخه ناطق قرآنی هستند که فراتر از زمان و مکان بشر را به سعادت دنیوی و اخروی رهنمون می شود. از این رو و با توجه به قرار گرفتن در ایام ولادت امام رضا (ع) در گفتگو با مصطفی عباسی مقدم، استاد دانشگاه کاشان و مولف کتاب "رایحه هدایت: درباره سبک زندگی رضوی به گفتگو پرداخته ایم که از نظرتان می گذرد:

آیا می توان از سبک زندگی امام رضا (ع) برای زندگی امروز الهام گرفت، چه بخش هایی برای زندگی امروز کاربرد بیشتری دارد؟

شیوه مواجهه امام رضا علیه السلام با مردم

 

برخی از افراد به محض آنکه به پست و سمتی دست می یابند از نحوه نگاهشان تا نوع کلامشان و رفتارشان با زیردستان بلافاصله تغییر می یابد و خود را برتر از دیگران می بیننداین  رفتار متکبرانه که نشان از کم ظرفیتی این افراد دارد در موارد بسیاری با توهین و تهمت وافترا به افراد پایین دست همراه است و حاصلی جز بدنام کردن خویش به خاطر ریاستی کوتاه ندارد.
شایسته است همه ما به ویژه آنها که در سمت و پستی مشغول فعالیتند شیوه تربیتی امام رضا علیه السلام را که مبتنی بر آموزهای قرآنی می باشد سرلوحه کار خویش قرار دهیم.

 از ابراهیم بن عباس مروى است که گفت: من هرگز حضرت ابى الحسن الرضا (ع) را ندیدم که
در تکلم کردن به کسى ستم کند و بد بگوید
و ندیدم سخن کسى را قطع کند بلکه صبر میکرد تا او از سخن گفتن فارغ می شد بعد از آن تکلم می فرمود
و ندیدم کسى حاجت خواهد و مقدور آن بزرگوار باشد و رد کند حاجت او را
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و پاى مبارک خود را دراز کند
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و تکیه بر چیزى کند
و هرگز ندیدم که یکى از غلامان و مملوکهاى خود را دشنام دهد
و هرگز ندیدم که آب دهان بیندازد
و هرگز ندیدم که در خندیدن قهقهه کند بلکه خندیدن او به تبسم بود
و چون خلوت میشد و خوان طعام از براى او حاضر میکردند جمیع غلامان و مملوکهاى خود را بر خوان طعام مى‏نشانید حتى دربان و مهتر را
عیون أخبار الرضا علیه السلام / ترجمه آقا نجفى، ج‏2، ص: ۴۲۷

دیدگاه امام رضا درباره شادی

 

هر انسانی به تفریح نیاز دارد و طبیعتا اگر شادی از مرز افراط فراتر نرود و انسان را مرتکب حرام ننماید زندگی را برای انسان لذت بخش خواهد نمود .

امام رضا علیه السلام در گفتاری با اشاره به جایگاه تفریح می فرمایند:

از لذایذ دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید و تمنیات دل را از راههای مشروع بر آورید.تفریح و سرگرمی های لذت بخش ،شما را در اداره زندگی یاری می کند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد

ایشان در بخشی دیگر توصیه می کنند شبانه روز را به چهار قسمت تقسیم کنید:

ساعتی برای مناجات با خدا

ساعتی برای کار  وزندگانی

ساعتی بررای معاشرت با برادران و معتمدان که عیب های شما را به شما بفهمانند و در درون با شما پاکدل باشند

و ساعتی هم که در آن برای لذت های غیر حرام خلوت کنید وبدین ساعت برای انجام دادن امور آن سه ساعت دیگر ،توانایی یابید

(فقه الرضا ص 337)

آب درمانی در کلام امام رضا علیه السلام

 

بیشتر دانشمندان عقیده دارند که زندگی در آب آغاز شده است و نخستین موجودات زنده آبزی بوده‌اند. در قرآن کریم نیز آمده است که همه چیز از آب زنده است و خداوند پنجاه بار در قرآن از آن به اشکال مختلف یاد کرده است.
خداوند در آیات متعدد انسان را به تفکر در آب و شکرگزاری این نعمت بزرگ یادآور شده است. آب به عنوان برکت خداوندی است که حیات می‌بخشد، حیات را حفظ می‌کند و بشر و زمین را پاکیزه می‌گرداند. عرش خدا بر روی آب و بهشت به صورت باغهایی که نهرهایی زیر آنها جاری است تشریح می‌شود. به نظر می‌رسد که در قرآن آب با ارزش‌ترین آفریده خداوند بعد از انسان می‌باشد.
اباصلت هروی می گوید:

توسعه اقتصادی از منظر امام رضا(ع)

 

در نگرش به مسایل اقتصادی از زاویه تعالیم دینی، چند نکته حایز اهمیت است:

1- نخست باید این دیدگاه را پذیرفت که دنیا و آخرت با یکدیگر پیوند استوار دارند، آخرت بدون دنیا و امکانات مناسب این جهانی سامان درست نمی یابد و دنیای آباد زمینه ساز سعادت و رشد و هدایت است، مظاهر طبیعت و رفاه در زندگی از نعمتهای الهی اند و می توانند تعالی بخش واقع شوند، و کار و تلاش دنیایی با انگیزه و هدف درست می تواند کار آخرتی به شمار آید.
در برابر این نگرش، می توان دیدگاه تضاد دنیا با آخرت را مد نظر قرار داد که براساس آن کار دنیایی و رفاه در زندگی چون صیاد انسان را در بند می کشد، خوی دنیا به گونه ای است که با توجیهات خرد پسندانه و بسیار موذیانه و ناملموس آدمی را به وادی انحراف سوق می دهد و به مرز بی دینی می رساند و گاه به ضدیت با دین بر می انگیزاند، و این روند چنان است که کمتر انسان زیرکی از دام آن می رهد. 

توصیه های امام رضا(ع) برای زندگی

 

حضرت رضاعلیه السلام فرمود: هر کس هنگامیکه از خانه اش بیرون مى رود ده بار سوره قل هو اللّه حد بخواند پیوسته در حفظ خداوند و نگهدارى او است تا به خانه اش برگردد.

اصول کافى جلد ۴ صفحه  ۳۲۰

توصیۀ اخلاقی امام رضا (ع) به شیعیان

* شیطان را به دلهای خویش راه ندهند .
* درگفتار خویش ، راستگو باشند و امانت را ادا کنند.

* از جدال و نزاع بیهوده ای که سودی برایشان ندارد دوری کنند و خاموشی را پیشه خود سازند .
* به همدیگر روی آورند و به دیداروملاقات هم بروند « فان ذلک قربه الیَّ» زیرا اینکار موجب نزدیکی به من است .
* آنان خود را به دشمنی و بدگویی با یکدیگر مشغول نسازند ، زیرا با خود عهد کرده ام که اگر کسی چنین کاری انجام دهد و دوستی از دوستانم را ناراحت کند یا به خشم آورد ، خداوند را بخوانم تا او را دردنیا با شدیدترین عذابها مجازات کند و درآن سرا نیز از زیانکاران خواهد بود.

الاختصاص، ص247

امام رضا(ع)

با دوستان فروتن باش ، از دشمن احتیاط کن و با عموم مردم گشاده رو باش

خوش خلقی دو گونه است : فطری و اختیاری ولی صاحب خلق خوش اختیاری برتر است

اصول کافى