خواص درمانی عدس از نگاه امام رضا علیه السلام

 

عدس یک نام قرآنی و از گیاهان مفید برای بشراست . خداوند در قرآن می فرماید: " و اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا ممّا تنبت الارض من بقلها و قثآئها و فومها وعدسها و بصلها ...." (1)

و آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند. موسی گفت: آیا می خواهید آنچه را که برتر است به آنچه فروتر است بدل کنید؛ به شهری باز گردید که در آن جا هر چه خواهید به شما دهند. مقرر شد بر آنها خواری و بیچارگی و خشم خدا را بر خود هموار ساختند و این بدان سبب بود که به آیات خدا کافر شدند و پیامبران را به ناحق کشتند و نافرمانی کردند و تجاوز ورزیدند.و آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بریک نوع طعام نتوانیم ساخت، از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین می روید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند.  

اداب پوشش و مدگرایی در سیره رضوی

Full Image

امام رضا علیه السلام توجه به لباس خوب را نوعی احترام به دیگران دانسته و می فرمایند: لباس مظهر خارجی انسان است نمی‌توان نسبت به آن بی‌توجه بود. حرمت مومن ایجاب می‌کند که انسان در ملاقات با او، شئون خود و وی را رعایت کند و مقید باشد که پاکیزه و خوش لباس باشد.(1)
در مورد طرز لباس پوشیدن امام رضا (ع) روایات متعددی وجود دارد. از جمله محمد بن عباد، از یاران و معاصران امام رضا علیه السلام می‌گوید: پوشش ابوالحسن علیه السلام در طول تابستان همواره یک بوریا بود. ایشان در طول زمستان با همه عظمت و وقاری که داشتند پوششی ساده داشتند و به دور از هر گونه علامت‌گذاری و یا این که رنگ مخصوصی داشته باشد همیشه لباس زبر به تن می‌کردند مگر آن که می‌خواستند پیش مردم و به دیدن آنها بروند که در آن وقت بهترین لباس خود را می‌پوشیدند.(2)

غذای امام رضا

 

آن قدر به دنبال کار این طرف و آن طرف را دویده بود که کم کم داشت ناامید می شد اما درست در همان لحظاتی که نزدیک بود دیوار ناامیدی بر سرش آوار شود، دوباره چراغ کوچکی از امید قلبش را روشن می کرد و او دوباره به راه می افتاد. می خواست کاری پیدا بکند تا بتواند کمک پدر و مادری باشد که حالا به پیری رسیده بودند و حال و احوال خوبی نداشتند، مادرش همیشه می گفت: «پیریه و هزار درد و مرض» و او می توانست این را درک کند، آن هم در لحظات سخت دکتر بردن مادر مریض یا پدر از کار افتاده اش. برای خودش هم سخت بود با سختی درس خوانده بود و مدرکی گرفته بود و برای پیدا کردن کار فرمهای زیادی را پر کرده بود امتحان های زیادی داده بود و حتی شرکتهای خصوصی زیادی را رفته بود، سرانجام صبح آن سه شنبه شیرین از راه رسید. اولین روز بود که سر کار می رفت 

صحبت گنجشک با امام علیه‏السلام

 

حضرت رضا علیه‏السلام در بیرون شهر، باغی داشتند. گاه‏گاهی برای استراحت به باغ می‏رفتند. یک روز من نیز به همراه آقا رفته بودم. نزدیک ظهر، گنجشک کوچکی هراسان از شاخه درخت پرکشید و کنار امام نشست. نوک گنجشک، باز و بسته می‏شد و صداهایی گنگ و نامفهوم از گنجشک به گوش می‏رسید. انگار با جیک جیک خود، چیزی می‏گفت.
امام علیه‏السلام حرکتی کردند و رو به من فرمودند:
«ـ سلیمان! ... این گنجشک در زیر سقف ایوان لانه دارد. یک مار سمی به جوجه‏هایش حمله کرده است. زودباش به آن‏ها کمک کن!...

زندگی به سبک امام رضا علیه السلام

 

امام رضا علیه السلام یکی از ائمه‌ای است که رفتارهایشان می‌تواند به عنوان یک سبک زندگی اجتماعی تلقی شود چرا که ایشان به دلیل حضور در فضاهای مختلف جهان اسلام از ایران گرفته تا عراق و حضور فعالشان در عرصه‌های مختلف دینی، اجتماعی و سیاسی، رفتارهای مختلفی نیز از خود نشان داده‌اند. زندگی امام هشتم علیه السلام نقطه عطفی در تاریخ شیعه است به لحاظ عقل گرایی، مناظرات، بسط فرهنگ و اندیشه اسلامی و همین طور ارایه الگوی صحیح و رفتار اجتماعی مطلوب در برخورد با پیروان دیگر ادیان و مذاهب که باید بتوانیم از این اندیشه ها الگوبرداری کرده و بر اساس آنها چراغ راه آینده مان را روشن کنیم.

این نوشتار شرح حالی مختصر از زندگانی امام رضا علیه السلام است که رفتار محترمانه و مهربانانه او با مردم زبانزد خاص و عام است.

برخوردهای تربیتی امام رضاعلیه السلام

Full Image

امامان شیعه علیهم السلام، اسوه و الگوی فکری، اعتقادی، عملی و اخلاقی هستند و راه نجات، در پیروی از آنان است و ائمه، در تمام جهات، رای ما مقتدا و نمونه و «امام»‎اند، در قول و فعل، در اخلاقیات و اجتماعیات، و بالاخره در همه چیز.

به فرموده امام علی علیه السلام:

«انظُروا اهل بیت نبیکم فالزموا سمتهم و اتبعوا أثرهم.(1)

از بین همه مسائل، حیات حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام و ابعاد گوناگون زندگی آن حضرت، بعد «اخلاقی» را برای بحث در این مقال انتخاب کرده‎ایم.

آن حضرت، از نظر بعد روحی و معنوی، معجزات و کرامات، علوم و فضایل، مباحثات کلامی با پیروان فِرق و مذاهب، شیوه برخورد با سیاستمداران و دولتمردان عباسی، ارتباط تشکیلاتی با شیعه و هواداران، مسأله ولایتعهدی مأمون، برخورد با گروه‎های مختلف اجتماعی، مکتب فقهی و اعتقادی، فعالیت سیاسی و رهبری شیعه، و بسیاری جنبه‎های دیگر شایسته بررسی دقیق و گسترده است، به خصوص که در برخی از آنها کمتر کار منسجم و دقیق و مدونی انجام گرفته است.

از مسائل اخلاقی آن حضرت هم، روی موضوعاتی همچون: عبادت، کرم و بخشش، عفو و گذشت، تفقد اصحاب و موالیان، قضا، حاجت محتاجان، شیوه مناظره‎ها و احتجاج‎های وی، و مکارم اخلاق دیگر می‎توان تکیه کرد.

اما آنچه برای بررسی در این مقال انتخاب شده است، «برخوردهای تربیتی امام رضا علیه السلام» است. به عبارت دیگر، اخلاق عملی امام در ارتباط با مردم، و برخوردهای سازنده در این بررسی، توجه عمده روی رفتارهای اخلاقی آن حضرت با اشخاص است، نه سخنان و تعالیم اخلاقی آن حضرت که در روایات منقول از وی مطرح می‎باشد.

از خلق و خوی، و سیره اخلاقی آن حضرت نمی‎توان یک تابلو کامل و تمام عیار ارائه داد و از بوستان فضایل اخلاقی و شیوه‎های تربیتی امام رضا علیه السلام طرحی جامع الأطراف تصویر و ترسیم کرد؛ زیرا یک سری از برخوردها و نکات ریز نقل نشده‎ است. در بسیاری از آنچه هم که بیان شده، همراه با دقت لازم در نقل نبود است... اما از مجموعه آنچه نقل شده و در دست می‎باشد، می‎توان گوشه‎ای از این تابلو را نشان داد و گلی از این بوستان معطر را به عنوان نمونه ارائه نمود و هدیه آورد؛ زیرا نمونه‎ها هم می‎تواند آن خط کلی را نشان دهد و شاهدی بر «طرح جامع و کامل» باشد.

آموزه های امام رضا(ع) درباره نیکی به پدر و مادر

Full Image

نیکی به پدر و مادر آنقدر مهم است که در قرآن در کنار توحید توصیه شده است. در احادیث نیز احسان به والدین بسیار سفارش شده و نگاه رحمت به والدین، پاداش حج مقبود دارد. رضایت آن دو، رضای الهی است و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر شخص را طولانی می کند و سبب می شود که فرزندان او هم به وی احسان کنند.
امام رضا ـ علیه السلام حرمت نافرمانی پدر و مادر را از این جهت برشمرده است که موجب از دست دادن توفیق طاعت خداوند عزوجل و بی احترامی به پدر و مادر و ناسپاسی نعمت و از بین رفتن شکر و سپاسگزاری و کم شدن نسل و قطع شدن آن می شود؛ زیرا نافرمانی والدین سبب می گردد که به پدر و مادر احترام گذاشته نشود، حقّ و حقوق آنها شناخته نشود، پیوندهای خویشاوندی قطع گردد، پدر و مادر به داشتن فرزند بی رغبت شوند و به علت نیکی نکردن و فرمان نبردن فرزند از پدر و مادر، آنان نیز کار تربیت او را رها سازند. (1)

توصیۀ اخلاقی امام رضا (ع) به شیعیان

Full Image

عبدالعظیم حسنی از روات ثقه و مورد اطمینان می باشد و محبین خاص اهل بیت علیهم السلام است و امام هادی علیه السلام در حق وی فرمود: انت ولینا حقا (براستی که تو محب و دوست ما می باشی)

روزی حضرت امام رضا علیه السّلام رو به وی کردند و چند توصیۀ راهگشای اخلاقی به او آموخت تا به شیعیان و یاران ابلاغ کند . متن فرمایش چنین بود : ای عبدالعظیم ، سلام مرا به دوستان برسان و به آنها بگو :
* شیطان را به دلهای خویش راه ندهند .
* درگفتار خویش ، راستگو باشند و امانت را ادا کنند.

* از جدال و نزاع بیهوده ای که سودی برایشان ندارد دوری کنند و خاموشی را پیشه خود سازند .
* به همدیگر روی آورند و به دیداروملاقات هم بروند « فان ذلک قربه الیَّ» زیرا اینکار موجب نزدیکی به من است .
* آنان خود را به دشمنی و بدگویی با یکدیگر مشغول نسازند ، زیرا با خود عهد کرده ام که اگر کسی چنین کاری انجام دهد و دوستی از دوستانم را ناراحت کند یا به خشم آورد ، خداوند را بخوانم تا او را دردنیا با شدیدترین عذابها مجازات کند و درآن سرا نیز از زیانکاران خواهد بود.

آموزه های اخلاقی و رفتاری امام رضا(ع) در خانواد

Full Image

آن سان که پیامبر اکرم(ص) درداشتن خلق نیکو و تعامل با دیگران به ویژه در خانواده نمونه بودند «انک لعلی خلق عظیم» امام رضا(ع) نیز که به حق وارث جدشان رسول خدا(ص) بودند، تجسم اخلاق نیکوی آن حضرت هستند.

   

چه زیبا این واقعیت در سروده آن شاعر تازی گو جلوه گر شده است که گفت:

   

یمثل النبی فی أخلاقه فنه النابت من اعراقه شهود صدق لسمو ذاته کأنه النبی فی صفاته  پیامبر در اخلاق او جلوه گر می شود چرا که او گلی روییده از ریشه پیامبر است، گواهانی راستین بر بزرگی شخصیت او گواه اند، گویی که او آینه تمام نمای صفات پیامبر است.

   

با توجه به بعد شخصیت اجتماعی امام رضا(ع)، نکته هایی از ویژگی های شخصیتی و الگوهای رفتاری آن حضرت در خانواده را به تصویر می کشیم. 

سیره و سبک زندگی در نگاه امام رضا(ع)

Full Image

امام رضا(ع) در عبارتی کوتاه به سه ویژگی برجسته مومن اشاره میکند که اگر این سه ویژگی در شخصی وجود نداشته باشد، نمی تواند مدعی ایمان باشد. آن حضرت(ع) می فرماید: لایکون المومن مومنا حتی تکون فیه ثلاث خصال: 1-سنه من ربه؛ 2-سنه من نبیه؛ 3-سنه من ولیه. فاماالسنه من ربه فکتمان سره. و اما السنه من نبیه فمداراه الناس. و اما السنه من ولیه فالصبر فی الباساء و الضراء؛ مومن، مومن واقعی نیست، مگر آن که سه خصلت در او باشد: سنتی از پروردگارش و سنتی از پیامبرش و سنتی از امامش. اما سنت پروردگارش، پوشاندن راز خود است، اما سنت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتاری با مردم است، اما سنت امامش صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است. (اصول کافی، ج3، ص 339 و تحف العقول، ص442).