شیوه مواجهه امام رضا علیه السلام با مردم

 

برخی از افراد به محض آنکه به پست و سمتی دست می یابند از نحوه نگاهشان تا نوع کلامشان و رفتارشان با زیردستان بلافاصله تغییر می یابد و خود را برتر از دیگران می بیننداین  رفتار متکبرانه که نشان از کم ظرفیتی این افراد دارد در موارد بسیاری با توهین و تهمت وافترا به افراد پایین دست همراه است و حاصلی جز بدنام کردن خویش به خاطر ریاستی کوتاه ندارد.
شایسته است همه ما به ویژه آنها که در سمت و پستی مشغول فعالیتند شیوه تربیتی امام رضا علیه السلام را که مبتنی بر آموزهای قرآنی می باشد سرلوحه کار خویش قرار دهیم.

 از ابراهیم بن عباس مروى است که گفت: من هرگز حضرت ابى الحسن الرضا (ع) را ندیدم که
در تکلم کردن به کسى ستم کند و بد بگوید
و ندیدم سخن کسى را قطع کند بلکه صبر میکرد تا او از سخن گفتن فارغ می شد بعد از آن تکلم می فرمود
و ندیدم کسى حاجت خواهد و مقدور آن بزرگوار باشد و رد کند حاجت او را
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و پاى مبارک خود را دراز کند
و هرگز ندیدم که پیش روى کسى نشسته باشد و تکیه بر چیزى کند
و هرگز ندیدم که یکى از غلامان و مملوکهاى خود را دشنام دهد
و هرگز ندیدم که آب دهان بیندازد
و هرگز ندیدم که در خندیدن قهقهه کند بلکه خندیدن او به تبسم بود
و چون خلوت میشد و خوان طعام از براى او حاضر میکردند جمیع غلامان و مملوکهاى خود را بر خوان طعام مى‏نشانید حتى دربان و مهتر را
عیون أخبار الرضا علیه السلام / ترجمه آقا نجفى، ج‏2، ص: ۴۲۷

دیدگاه امام رضا درباره شادی

 

هر انسانی به تفریح نیاز دارد و طبیعتا اگر شادی از مرز افراط فراتر نرود و انسان را مرتکب حرام ننماید زندگی را برای انسان لذت بخش خواهد نمود .

امام رضا علیه السلام در گفتاری با اشاره به جایگاه تفریح می فرمایند:

از لذایذ دنیوی نصیبی برای کامیابی خویش قرار دهید و تمنیات دل را از راههای مشروع بر آورید.تفریح و سرگرمی های لذت بخش ،شما را در اداره زندگی یاری می کند و با کمک آن بهتر به امور دنیای خویش موفق خواهید شد

ایشان در بخشی دیگر توصیه می کنند شبانه روز را به چهار قسمت تقسیم کنید:

ساعتی برای مناجات با خدا

ساعتی برای کار  وزندگانی

ساعتی بررای معاشرت با برادران و معتمدان که عیب های شما را به شما بفهمانند و در درون با شما پاکدل باشند

و ساعتی هم که در آن برای لذت های غیر حرام خلوت کنید وبدین ساعت برای انجام دادن امور آن سه ساعت دیگر ،توانایی یابید

(فقه الرضا ص 337)

این لقب شایسته ی علی بن موسی الرضا (ع) است و بَس!

 

یکی از القاب بسیار شایسته ی امام رضا (ع)، عالم آل محمد می باشد، چنانچه تمام عالمان و دانشمندان آن عصر به این امر اعتراف داشته اند، اما متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم عده ای از افراد جاهل، غرض ورزانه به ایجاد شک در این باره می پردازند، از این رو شاید خالی از لطف نباشد تا تنها با ذکر پاره ای از روایات که در باب علم سرشار آن حضرت بیان شده است، به رسوا سازی عمل شنیع این گروه منحرف بپردازیم.
در باب علم و ارجحیت حضرت رضا (ع) اباصلت هروی نقل می کند:

آب درمانی در کلام امام رضا علیه السلام

 

بیشتر دانشمندان عقیده دارند که زندگی در آب آغاز شده است و نخستین موجودات زنده آبزی بوده‌اند. در قرآن کریم نیز آمده است که همه چیز از آب زنده است و خداوند پنجاه بار در قرآن از آن به اشکال مختلف یاد کرده است.
خداوند در آیات متعدد انسان را به تفکر در آب و شکرگزاری این نعمت بزرگ یادآور شده است. آب به عنوان برکت خداوندی است که حیات می‌بخشد، حیات را حفظ می‌کند و بشر و زمین را پاکیزه می‌گرداند. عرش خدا بر روی آب و بهشت به صورت باغهایی که نهرهایی زیر آنها جاری است تشریح می‌شود. به نظر می‌رسد که در قرآن آب با ارزش‌ترین آفریده خداوند بعد از انسان می‌باشد.
اباصلت هروی می گوید:

توسعه اقتصادی از منظر امام رضا(ع)

 

در نگرش به مسایل اقتصادی از زاویه تعالیم دینی، چند نکته حایز اهمیت است:

1- نخست باید این دیدگاه را پذیرفت که دنیا و آخرت با یکدیگر پیوند استوار دارند، آخرت بدون دنیا و امکانات مناسب این جهانی سامان درست نمی یابد و دنیای آباد زمینه ساز سعادت و رشد و هدایت است، مظاهر طبیعت و رفاه در زندگی از نعمتهای الهی اند و می توانند تعالی بخش واقع شوند، و کار و تلاش دنیایی با انگیزه و هدف درست می تواند کار آخرتی به شمار آید.
در برابر این نگرش، می توان دیدگاه تضاد دنیا با آخرت را مد نظر قرار داد که براساس آن کار دنیایی و رفاه در زندگی چون صیاد انسان را در بند می کشد، خوی دنیا به گونه ای است که با توجیهات خرد پسندانه و بسیار موذیانه و ناملموس آدمی را به وادی انحراف سوق می دهد و به مرز بی دینی می رساند و گاه به ضدیت با دین بر می انگیزاند، و این روند چنان است که کمتر انسان زیرکی از دام آن می رهد. 

توصیه های امام رضا(ع) برای مدیریت در زندگی

 

مطابق آموزه های ائمه (ع) مقاطع مختلف حیات آدمی است به عنوان سرمایه عمر است و باید با برنامه ریزی صحیح و دقت و مراقبت از این سرمایه حد اکثر بهره برداری را نمود. از این رو یکی از مسائلی که در اسلام به آن بسیار سفارش و تأکید شده ، داشتن نظم و برنامه در تمام طول زندگی می باشد که در قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) به صورت های گوناگون به آن اشاره شده است.

امام رضا علیه السلام پیش از هر چیز ما را به تدبر و حسن برنامه ریزی در زندگی سفارش کرده اند. ، ایشان می فرمایند: لا یستَکمِلُ عَبدٌ حقیقةَ الایمانِ حَتَّی تَکونَ فیهِ خِصالُ ثَلاثٍ: اَلتَّفقُّهُ فِی الدّینِ وَ حُسنُ التَّقدیرِ فِی المَعیشَةِ، وَ الصَّبرُ عَلَی الرَّزایا؛ هیچ بنده ای حقیقت ایمانش را کامل نمی کند مگر این که در او سه خصلت باشد:دین شناسی، تدبر نیکو در زندگی و شکیبایی در مصیبت ها و بلاها.»(1) 

توصیه های امام رضا (ع) درباره بهداشت سفره و آداب سفره داری

 

در دستورات بهداشتی امام رضا (ع) آمادگی برای تناول غذا خود مرحله ای است که آثار و فواید متعددی را برای فرد به همراه دارد. از این رو در توصیه های بهداشتی آن حضرت شستن دستها پیش از غذا و بعد از غذا ، گفتن بسم الله در آغاز غذا، با دست راست غذا خوردن، با آرامش غذا خوردن، گفتن الحمد لله پس از غذا و خلال کردن ، احترام به نان و سفره از جمله اموری است که باید به آنها توجه نمود .

اولین توصیه امام رضا (ع) در این باره رعایت پاکیزگی و شست و شوی دست ها است. درباره این موضوع نقل شده است که امام رضا (ع) قبل از خوردن غذا، دست های خود را می شست، اما پس از شستن، دستش را با حوله خشک نمی کرد. آن حضرت بعد از صرف غذا، دست ها را می شست و با حوله خشک می کرد.
همچنین وضو گرفتن و ذکر نام خدا – بسم الله الرحمن الرحیم – و شکر نعمت های الهی را به جا آوردن پیش از غذا توصیه شده است. امام رضا (ع) فرمود: قبل از غذا وضو بگیرید (ظاهر و باطن خود را شست و شو دهید) تا برکت نعمت بر شما باقی بماند. 

آب درمانی در کلام امام رضا علیه السلام

 

آب، برکت حیاتبخش خداوند

بیشتر دانشمندان عقیده دارند که زندگی در آب آغاز شده است و نخستین موجودات زنده آبزی بوده‌اند. در قرآن کریم نیز آمده است که همه چیز از آب زنده است و خداوند پنجاه بار در قرآن از آن به اشکال مختلف یاد کرده است.
خداوند در آیات متعدد انسان را به تفکر در آب و شکرگزاری این نعمت بزرگ یادآور شده است. آب به عنوان برکت خداوندی است که حیات می‌بخشد، حیات را حفظ می‌کند و بشر و زمین را پاکیزه می‌گرداند. عرش خدا بر روی آب و بهشت به صورت باغهایی که نهرهایی زیر آنها جاری است تشریح می‌شود. به نظر می‌رسد که در قرآن آب با ارزش‌ترین آفریده خداوند بعد از انسان می‌باشد.
اباصلت هروی می گوید: مأمون از امام رضا علیه السلام درباره ی این آیه سؤال کرد: « و هو الذی خلق السموات و الارض فی ستة ایام و کان عرشه علی الماء لیبلوکم ایکم احسن عملا» (هود: 7) ؛ «اوست خدایی که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید در حالی که عرش او بر روی آب بود. تا شما را بیازماید که کدام یک از شما اعمالتان بهتر است. امام رضا علیه السلام فرمود: خداوند تبارک و تعالی عرش، آب و ملایکه را قبل از خلقت آسمانها و زمین آفرید، و ملائکه با توجه نمودن به خود و عرش و آب، بر وجود خداوند استدلال می کردند. سپس خداوند عرش خود را بر روی آب قرار داد تا بدین وسیله قدرت خود را به ملائکه بفهماند، که خداوند بر هر کاری تواناست، سپس با قدرت و توانایی خویش عرش را بلند کرده و بر فراز آسمان های هفتگانه قرا داد. آنگاه در حالی که بر عرش خود تسلط و استیلاء داشت، آسمانها و زمین را در شش روز آفرید، و....(1) 

روایت جالب امام رضا (ع) از آثار صدقه و برکت در زندگی

 

امام رضا علیه السلام ضمن نکوداشت سنت حسنه صدقه و تبیین آثار و فواید مادی و معنوی بخشش در راه خدا، با ذکر یک نمونه عینی صدقه را باعث فزونی مال و خیر و برکت در زندگی معرفی کرده اند. امام رضا علیه السلام به نقل از پدر بزرگوار خویش می فرماید: کان الصادق (ع) فی طریق ومعه قوم معهم أموال وذُکر لهم بارقة «السیوف والمراد قطاع الطریق واللصوص» فی الطریق یقطعون على الناس، فارتعدت فرائصهم فقال لهم الصادق: ما لکم؟ قالوا: معنا أموالنا نخاف علیها أن تؤخذ منا أفتأخذها منا؟ فلعلهم یندفعون عنها اذا رأوا انها لک، 

عوامل برکت در زندگی از نگاه امام رضا علیه السلام

 

برکت چیست و چگونه می‌شود چیزی اعم از مادی و معنوی دارای برکت شود؟ و اگر چیزی دارای برکت شود چه اتفاقی می‌افتد. خداوند علاوه بر آنکه بسیاری از نعمات خود را با تعبیر نعماتی «مبارک» در قرآن کریم یاد کرده ، به زیبایی به اصل برکت اشاره کرده و می فرماید: وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ؛ و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعا برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان می گشودیم.

علامه طبرسی در تفسیر این آیه می نویسد: خداوند می فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما درهای برکات و خیرات تکامل بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به وجود آمدن میوه ها نازل گردانیم.