اخلاق و کردار امام رضا علیه السلام

اخلاق و کردار امام رضا علیه السلام
ابراهیم بن عباس مى گوید: من هرگز ندیدم حضرت رضا(ع) به کسى ظلم کند یا سخن کسى را قطع نماید یا حاجت کسى را در صورت قدرت رد کند یا در مجلسى پاهاى خود را دراز کند یا به نشانه بى احترامى نسبت به کسى، تکیه دهد یا بنده‏ هاى خود را ناسزا گوید یا آب دهان خود را بیرون بریزد یا صدایش را به قهقهه بلند کند؛ بلکه خنده آن حضرت تبسّم بود.

وقتى براى آن حضرت سفره مى ‏انداختند، تمام بندگان و خدمتگزاران خود، حتى دربانان و چوپانها را در سر همان سفره مى‏ نشاند. خواب آن حضرت بسیار کم و بیدارى اش زیاد بود و بسیارى از شب ها تا به صبح نمى خوابید. 

سخنان گرانبها از امام رضا (علیهم السلام)

1. مؤمن‌ ، مؤمن‌ واقعى‌ نیست‌ ، مگر آن‌ که‌ سه‌ خصلت‌ در او باشد : سنتى‌ از پروردگارش‌ و سنتى‌ از پیامبرش‌ و سنتى‌ از امامش‌ . اما سنت‌ پروردگارش‌ ، پوشاندن‌ راز خود است‌ ، اما سنت‌ پیغمبرش‌ ، مدارا و نرم‌ رفتارى‌ با مردم‌ است‌ ، اما سنت‌ امامش‌ صبر کردن‌ در زمان‌ تنگدستى‌ و پریشان‌ حالى‌ است‌
(اصول‌ کافى‌ ، ج‌ 3 ، ص‌ 339)
2.  پنهان‌ کننده‌ کار نیک‌ ( پاداشش‌ ) برابر هفتاد حسنه‌ است‌ و آشکار کننده‌کار بد سرافکنده‌ است‌ ، و پنهان‌ کننده‌ کار بد آمرزیده‌ است‌
(اصول‌ کافى‌ ، ج‌ 4 ، ص‌ 160)
3.  از اخلاق‌ پیامبران‌ ، نظافت‌ و پاکیزگى‌ است‌
(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 466)
4.  امین‌ به‌ تو خیانت‌ نکرده‌ ( و نمى‌کند ) و لیکن‌ ( تو ) خائن‌ را امین‌ تصورنمودى‌
(تحف‌ العقول‌ ، ص‌ 466)
5.  برادر بزرگتر به‌ منزله‌ پدر است‌ 

توسعه اقتصادی از منظر امام رضا(ع)

 

در نگرش به مسایل اقتصادی از زاویه تعالیم دینی، چند نکته حایز اهمیت است:

1- نخست باید این دیدگاه را پذیرفت که دنیا و آخرت با یکدیگر پیوند استوار دارند، آخرت بدون دنیا و امکانات مناسب این جهانی سامان درست نمی یابد و دنیای آباد زمینه ساز سعادت و رشد و هدایت است، مظاهر طبیعت و رفاه در زندگی از نعمتهای الهی اند و می توانند تعالی بخش واقع شوند، و کار و تلاش دنیایی با انگیزه و هدف درست می تواند کار آخرتی به شمار آید.
در برابر این نگرش، می توان دیدگاه تضاد دنیا با آخرت را مد نظر قرار داد که براساس آن کار دنیایی و رفاه در زندگی چون صیاد انسان را در بند می کشد، خوی دنیا به گونه ای است که با توجیهات خرد پسندانه و بسیار موذیانه و ناملموس آدمی را به وادی انحراف سوق می دهد و به مرز بی دینی می رساند و گاه به ضدیت با دین بر می انگیزاند، و این روند چنان است که کمتر انسان زیرکی از دام آن می رهد. 

توصیه های امام رضا(ع) برای مدیریت در زندگی

 

مطابق آموزه های ائمه (ع) مقاطع مختلف حیات آدمی است به عنوان سرمایه عمر است و باید با برنامه ریزی صحیح و دقت و مراقبت از این سرمایه حد اکثر بهره برداری را نمود. از این رو یکی از مسائلی که در اسلام به آن بسیار سفارش و تأکید شده ، داشتن نظم و برنامه در تمام طول زندگی می باشد که در قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) به صورت های گوناگون به آن اشاره شده است.

امام رضا علیه السلام پیش از هر چیز ما را به تدبر و حسن برنامه ریزی در زندگی سفارش کرده اند. ، ایشان می فرمایند: لا یستَکمِلُ عَبدٌ حقیقةَ الایمانِ حَتَّی تَکونَ فیهِ خِصالُ ثَلاثٍ: اَلتَّفقُّهُ فِی الدّینِ وَ حُسنُ التَّقدیرِ فِی المَعیشَةِ، وَ الصَّبرُ عَلَی الرَّزایا؛ هیچ بنده ای حقیقت ایمانش را کامل نمی کند مگر این که در او سه خصلت باشد:دین شناسی، تدبر نیکو در زندگی و شکیبایی در مصیبت ها و بلاها.»(1) 

روایت جالب امام رضا (ع) از آثار صدقه و برکت در زندگی

 

امام رضا علیه السلام ضمن نکوداشت سنت حسنه صدقه و تبیین آثار و فواید مادی و معنوی بخشش در راه خدا، با ذکر یک نمونه عینی صدقه را باعث فزونی مال و خیر و برکت در زندگی معرفی کرده اند. امام رضا علیه السلام به نقل از پدر بزرگوار خویش می فرماید: کان الصادق (ع) فی طریق ومعه قوم معهم أموال وذُکر لهم بارقة «السیوف والمراد قطاع الطریق واللصوص» فی الطریق یقطعون على الناس، فارتعدت فرائصهم فقال لهم الصادق: ما لکم؟ قالوا: معنا أموالنا نخاف علیها أن تؤخذ منا أفتأخذها منا؟ فلعلهم یندفعون عنها اذا رأوا انها لک، 

عوامل برکت در زندگی از نگاه امام رضا علیه السلام

 

برکت چیست و چگونه می‌شود چیزی اعم از مادی و معنوی دارای برکت شود؟ و اگر چیزی دارای برکت شود چه اتفاقی می‌افتد. خداوند علاوه بر آنکه بسیاری از نعمات خود را با تعبیر نعماتی «مبارک» در قرآن کریم یاد کرده ، به زیبایی به اصل برکت اشاره کرده و می فرماید: وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ؛ و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعا برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان می گشودیم.

علامه طبرسی در تفسیر این آیه می نویسد: خداوند می فرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما درهای برکات و خیرات تکامل بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به وجود آمدن میوه ها نازل گردانیم.  

توصیه های امام رضا (ع) درباره بهداشت کودک

 

امام رضا علیه السلام خطاب به مأمون حالات انسان که خداوند متعال ساختمان وجودی او را برپایه آنها ساخته و آفریده و با این حالات دوران زندگی خود را سپری می کند به چهارحالت تقسیم نموده و پانزده سال اول زندگی را دوران زیبایی و طراوت آدمی معرفی کرده و توجه به وضعیت خانواده و فرزندان را لازم بر شمرده اند. آن حضرت دراین زمینه می فرماید: صاحب النعمه یجب ان یوسع علی عیاله؛ افرادی که توانایی لازم را دارند باید بر زن و فرزند خود توسعه و گشایش دهند. (1)

شکی نیست که مراقبت های جسمانى، تغذیه خوب، توجه به آرامش و نیازهاى عاطفى نوزاد می تواند عامل مؤثری در کیفیت رشد جسمى، عاطفى و طی مراحل تکامل کودک باشد. از این رو امام رضا علیه السلام توجه به فرزند را در 

امام رضا(علیه السلام) و صرفه جویی

 

روزی غلامان امام رضا(ع) میوه می خوردند، ولی هنوز آن را به طور کامل نخورده، به گوشهای می انداختند. امام رضا(ع) این کار آنان را دید و خشمگینانه به آنان فرمود: سبحانا...! اگر شما به این میوه ها نیاز ندارید، انسان هایی هستند که نیاز دارند. چرا دور می ریزید؟ آن ها را نگه دارید و به نیازمندان بدهید.

آموزه های اخلاقی، رفتاری امامان شیعه، ص ۵۶

نگاه امام رضا(ع) به وظیفه اقتصادی

Full Image

نگاه ویژه امام رضا (ع) به موضوع اقتصاد و روابط مالی آمیخته ای است از لزوم اخلاق، تعهد و مسئولیت پذیری در روابط اقتصادی در ابعاد اجتماعی و فردی .
امام رضا(ع) می فرماید:ان الذی یطلب من فضل یکف به عیاله اعظم اجرا من المجاهد فی سبیل الله. کسی که به دنبال روزی وفضل خداوند باشد تا هزینه خانواده خود را تامین کند پاداشش بیشترازکسی است که درراه خدا جهاد کند.(1)
از نگاه امام رضا(ع) انسان متعهد برای به دست آوردن روزی حلال و برطرف کردن نیازهای مادی و گذران امور زندگی خود باید تلاش کند. از همین روآن حضرت(ع) دریک درس بزرگ به ما می آموزد کسی که به امید روزی و فضل پروردگار در پی روزی حلال می رود تا رفاه خانواده خود را تامین کرده و از دیگران بی نیاز باشد ، پاداشش نزد خداوند بیش ازکسی است که درراه خدا جهاد ومبارزه کند.

درسهایی از تواضع در زندگی و سیره امام رضا (ع)

Full Image

پیشوایان دینی ما (علیهم السّلام) هیچگاه در برابر متکبران و پادشاهان از خود تواضع نشان نداده اند بلکه با رفتار حکیمانه و الهی خود همواره دیگران را به تواضع در برابر احکام الهی واداشته اند.
روزی فضل بن سهل، ذُوالریاستین - وزیر کشور - و رئیس لشکر دولت مأمون - نزد امام رضا (علیه السّلام) آمد، مقداری در برا بر آن حضرت ایستاد، آنگاه امام رضا (علیه السّلام) سرش را بلند کرد و به او فرمود: چه حاجتی داری؟
فضل عرض کرد: ای آقای من، این نامه سند اعطای جایزه است که امیر مؤمنان مأمون به من عطا کرده، و شما سزاوارتر هستید که همانند امیرمؤمنان مأمون آن را به من عطا کنید؛ زیرا شما ولی عهد مسلمانان هستید. امام رضا (علیه السّلام) فرمودند: آن نامه را برایم بخوان! - و آن نامه در پوست بزرگ نوشته شده بود- فضل بن سهل همچنان ایستاده بود بی‌آن‌که امام به او بفرماید بنشین تا اینکه آن نامه را خواند، هنگامی که فارغ شد، امام رضا (علیه السّلام) به او چنین فرمود: یا فَضْلُ لَک علینا هذا ما اتقیت اللهَ عزوجل یعنی: ای فضل! این نامه، برای تو بر ما، مورد قبول است، مادام که از خدا بترسی و پرهیزکار باشی.(1)