
1.
مؤمن ، مؤمن واقعى نیست ، مگر آن که سه خصلت در او باشد : سنتى
از پروردگارش و سنتى از پیامبرش و سنتى از امامش . اما سنت
پروردگارش ، پوشاندن راز خود است ، اما سنت پیغمبرش ، مدارا و نرم
رفتارى با مردم است ، اما سنت امامش صبر کردن در زمان تنگدستى و
پریشان حالى است
(اصول کافى ، ج 3 ، ص 339)2.
پنهان کننده کار نیک ( پاداشش ) برابر هفتاد حسنه است و آشکار
کنندهکار بد سرافکنده است ، و پنهان کننده کار بد آمرزیده است
(اصول کافى ، ج 4 ، ص 160)3. از اخلاق پیامبران ، نظافت و پاکیزگى است
(تحف العقول ، ص 466)4. امین به تو خیانت نکرده ( و نمىکند ) و لیکن ( تو ) خائن را امین تصورنمودى
(تحف العقول ، ص 466)5. برادر بزرگتر به منزله پدر است
(تحف العقول ، ص 466)6. دوست هرکس عقل او ، و دشمنش جهل اوست
(تحف العقول ، ص 467)7. دوستى با مردم ، نیمى از عقل است
(تحف العقول ، ص 467)8. به درستى که خداوند ، سر و صدا و تلف کردن مال و پر خواهشى را دوستندارد
(تحف العقول ، ص 467)9.
عقل شخص مسلمان تمام نیست ، مگر این که ده خصلت را دارا باشد :
از اوامید خیر باشد ، از بدى او در امان باشند ، خیر اندک دیگرى را
بسیار شمارد ، خیر بسیار خود را اندک شمارد ، هرچه حاجت از او خواهند
دلتنگ نشود ، در عمر خود از دانشطلبى خسته نشود ، فقر در راه خدایش
از توانگرى محبوبتر باشد ، خوارى در راه خدایش از عزت با دشمنش
محبوبتر باشد ، گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد . سپس فرمود : دهمى
چیست و چیست دهمى ! به او گفته شد : چیست ؟ فرمود : احدى را ننگرد
جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است
(تحف العقول ، ص 467)10. از امام رضا ( ع ) سؤال شد : سفله کیست ؟ فرمود : آن که چیزى دارد کهاز ( یاد ) خدا بازش دارد
(تحف العقول ، ص 466)11.
ایمان یک درجه بالاتر از اسلام است ، و تقوا یک درجه بالاتر از
ایماناست ، و به فرزند آدم چیزى بالاتر از یقین داده نشده است
(تحف العقول ، ص 469)12. اطعام و میهمانى کردن براى ازدواج از سنت است
(تحف العقول ، ص 469)13. پیوند خویشاوندى را برقرار کنید گرچه با جرعه آبى باشد ، و بهترین پیوندخویشاوندى ، خوددارى از آزار خویشاوندان است
(تحف العقول ، ص 469)14.
حضرت رضا ( ع ) همیشه به اصحاب خود مىفرمود : بر شما باد به
اسلحهپیامبران ، گفته شد : اسلحه پیامبران چیست ؟ فرمود : دعا
(اصول کافى ، ج 4 ، ص 214)15.
از نشانههاى دین فهمى ، حلم و علم است ، و خاموشى درى از درهاى
حکمتاست . خاموشى و سکوت ، دوستى آور و راهنماى هر کار خیرى است
(تحف العقول ، ص 469)16.
زمانى بر مردم خواهد آمد که در آن عافیت ده جزء است ، که نه جزء
آن درکنارهگیرى از مردم ، و یک جزء آن در خاموشى است
(تحف العقول ، ص 470)17. از امام رضا ( ع ) از حقیقت توکل سؤال شد . فرمود : این که جز خدا ازکسى نترسى
(تحف العقول ، ص 469)18. به راستى که بدترین مردم کسى است که یارىاش را ( از مردم ) باز دارد وتنها بخورد و زیر دستش را بزند
(تحف العقول ، ص 472)19. بخیل را آسایشى نیست ، و حسود را خوشى و لذتى نیست ، و زمامدار را وفایى نیست ، و دروغگو را مروت و مردانگى نیست
(تحف العقول ، ص 473)20. کسى دست کسى را نمىبوسد ، زیرا بوسیدن دست او مانند نماز خواندن براىاوست
(تحف العقول ، ص 473)21.
به خداوند خوشبین باش ، زیرا هرکه به خدا خوشبین باشد ، خدا با
گمانخوش او همراه است ، و هرکه به رزق و روزى اندک خشنود باشد ،
خداوند به کردار اندک او خشنود باشد ، و هرکه به اندک از روزى حلال
خشنود باشد ، بارش سبک و خانوادهاش در نعمت باشد و خداوند او را به
درد دنیا و دوایش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دار السلام
بهشت رساند
(تحف العقول ، ص 472)22. ایمان چهار رکن است : توکل بر خدا ، رضا به قضاى خدا ، تسلیم به امرخدا ، واگذاشتن کار به خدا
(تحف العقول ، ص 469)23.
از امام رضا درباره بهترین بندگان سؤال شد . فرمود : آنان هرگاه
نیکىکنند خوشحال شوند ، و هرگاه بدى کنند آمرزش خواهند ، و هرگاه عطا
شوند شکر گزارند ، و هرگاه بلا بینند صبر کنند ، و هرگاه خشم کنند .
درگذرند
(تحف العقول ، ص 469)24.
کسى که فقیر مسلمانى را ملاقات نماید و بر خلاف سلام کردنش بر
اغنیا براو سلام کند ، در روز قیامت در حالى خدا را ملاقات نماید که
بر او خشمگین باشد
(عیون اخبار الرضا ، ج 2 ، ص 52)25. از حضرت امام رضا ( ع ) درباره خوشى دنیا سؤال شد . فرمود : وسعت منزلو زیادى دوستان
(بحار الانوار ، ج 76 ، ص 152)26.
زمانى که حاکمان دروغ بگویند ، باران نبارد و چون زمامدار ستم ورزد
،دولت ، خوار گردد ، و اگر زکات اموال داده نشود چهار پاپان از بین
روند
(بحار الانوار ، ج 73 ، ص 373)27. هر کس اندوه و مشکلى را از مؤمنى برطرف نماید ، خداوند در روز قیامتاندوه را از قلبش برطرف سازد
(اصول کافى ، ج 3 ، ص 268)28. بعد از انجام واجبات ، کارى بهتر از ایجاد خوشحالى براى مؤمن ، نزدخداوند بزرگ نیست
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 347)29.
بر شما باد به میانهروى در فقر و ثروت ، و نیکى کردن چه کم و چه
زیاد ،زیرا خداوند متعال در روز قیامت یک نصفه خرما را چنان بزرگ
نماید که مانند کوه احد باشد
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 346)30. به دیدن یکدیگر روید تا یکدیگر را دوست داشته باشید و دست یکدیگر رابفشارید و به هم خشم نگیرید
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 347)31.
بر شما باد راز پوشى در کارهاتان در امور دین و دنیا . روایت شده
که" افشاگرى کفر است " و روایت شده " کسى که افشاى اسرار مىکند با
قاتل شریک است " و روایت شده که " هرچه از دشمن پنهان مىدارى ،
دوست تو هم بر آن آگاهى نیابد "
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 347)32.
آدمى نمىتواند از گردابهاى گرفتارى با پیمانشکنى رهایى یابد ، و
ازچنگال عقوبت رهایى ندارد کسى که با حیله به ستمگرى مىپردازد
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 349)33. با سلطان و زمامدار با ترس و احتیاط همراهى کن ، و با دوست با تواضع ،و با دشمن با احتیاط ، و با مردم با روى خوش
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 356)34. هر کس به رزق و روزى کم از خدا راضى باشد ، خداوند از عمل کم او راضىباشد
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 356)35.
عقل ، عطیه و بخششى است از جانب خدا ، و ادب داشتن ، تحمل یک
مشقتاست ، و هر کس با زحمت ادب را نگهدارد ، قادر بر آن مىشود ، اما
هر که به زحمت بخواهد عقل را به دست آورد جز بر جهل او افزوده
نمىشود
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 342)36.
به راستى کسى که در پى افزایش رزق و روزى است تا با آن خانواده
خود را اداره کند ، پاداشش از مجاهد در راه خدا بیشتر است
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 339)37.
پنج چیز است که در هر کس نباشد امید چیزى از دنیا و آخرت به او
نداشته باش : کسى که در نهادش اعتماد نبینى ، و کسى که در سرشتش
کرم نیابى ، و کسى که در خلق و خوىاش استوارى نبینى ، و کسى که
در نفسش نجابت نیابى ، و) کسى که از خدایش ترسناک نباشد
(تحف العقول ، ص 470)38. هرگز دو گروه با هم روبهرو نمىشوند ، مگر اینکه نصرت و پیروزى با گروهىاست که عفو و بخشش بیشترى داشته باشد
(تحف العقول ، ص 470)39.
مبادا اعمال نیک و تلاش در عبادت را به اتکاى دوستى آل محمد ( ع )
رهاکنید ، و مبادا دوستى آل محمد ( ع ) و تسلیم براى آنان را به
اتکاى عبادت از دست بدهید ، زیرا هیچ کدام از ایندو به تنهایى
پذیرفته نمىشود
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 347)40. عبادت پر روزه داشتن و نماز خواندن نیست ، و همانا عبادت پر اندیشهکردن در امر خداست
(تحف العقول ، ص 466)41. کسى که نعمت دارد باید که بر عیالش در هزینه وسعت بخشد
(تحف العقول ، ص 466)42. هرچه زیادى است نیاز به سخن زیادى هم دارد
(تحف العقول ، ص 466)43. کمک تو به ناتوان بهتر از صدقه دادن است
(تحف العقول ، ص 470)44.
به آن حضرت گفته شد : چگونه صبح کردى ؟ فرمود : با عمر کاسته ، و
کردارثبت شده ، و مرگ بر گردن ما و دوزخ دنبال ما است ، و ندانیم
با ما چه شود
(تحف العقول ، ص 470)45. سخاوتمند از طعام مردم بخورد تا از طعامش بخورند ، و بخیل از طعام مردمنخورد تا از طعامش نخورند
(تحف العقول ، ص 470)46. ما خاندانى باشیم که وعده خود را وام دانیم چنانچه رسول خدا ( ص )کرد
(تحف العقول ، ص 470)47. هیچ بنده به حقیقت کمال ایمان نرسد تا سه خصلتش باشد : بینایى در دین ، و اندازهدارى در معیشت ، و صبر بر بلاها
(تحف العقول ، ص 471)48.
به ابى هاشم داود بن قاسم جعفرى فرمود : اى داود ما را بر شما به
خاطر رسول خدا ( ص ) حقى است ، و شما را هم بر ما حقى است ، هر که
حق ما را شناخت رعایت او باید ، و هر که حق ما را نشناخت حقى ندارد
(تحف العقول ، ص 471)49. با نعمتها خوش همسایه باشید ، که گریز پایند ، و از مردمى دور نشوند که باز آیند
(تحف العقول ، ص 472)50.
ابن سکیت به آن حضرت گفت : امروزه حجت بر مردم چیست ؟ در
پاسخفرمود : همان عقل است که به وسیله آن شناخته مىشود آن که
راستگو است از طرف خدا و از او باور مىکند ، و آن که دروغگو است و او
را دروغ مىشمارد ، ابن سکیت گفت : به خدا این است پاسخ
(تحف العقول ، ص 473)